عوامل غرق فرعون (قرآن)عوامل غرق شدن فرعون با توجه به آیات قرآن عبارتند از: ۱ - استكباراستکبار فرعون و سپاهيانش، سبب غرق شدن در آب دريا: «وَ قالَ فِرْعَوْنُ ... • وَ اسْتَكْبَرَ هُوَ وَ جُنُودُهُ فِي الْأَرْضِ بِغَيْرِ الْحَقِّ وَ ظَنُّوا أَنَّهُمْ إِلَيْنا لا يُرْجَعُونَ • فَأَخَذْناهُ وَ جُنُودَهُ فَنَبَذْناهُمْ فِي الْيَمِّ فَانْظُرْ كَيْفَ كانَ عاقِبَةُ الظَّالِمِينَ؛وفرعون گفت: ... سرانجام فرعون ولشكريانش به ناحق در زمين تکبر ورزيدند، و پنداشتند به سوى ما بازگردانده نمى‌شوند. ما نيز او و لشكريانش را گرفتيم و به دريا افكنديم؛ اكنون بنگر سرانجام ستمكاران چگونه بود!» ۲ - انتقامغرق شدن فرعون در دريا، پس از خشم الهى و انتقام‌گیری از وى: «فَلَمَّا كَشَفْنا عَنْهُمُ الْعَذابَ إِذا هُمْ يَنْكُثُونَ • وَ نادى فِرْعَوْنُ فِي قَوْمِهِ ... • فَلَمَّا آسَفُونا انْتَقَمْنا مِنْهُمْ فَأَغْرَقْناهُمْ أَجْمَعِينَ؛ امّا هنگامى كه عذاب را از آنها برطرف مى‌ساختيم، بى‌درنگ پيمان خود را مى‌شكستند. فرعون در ميان قوم خود ندا داد ... امّا هنگامى كه ما رابه خشم آوردند، آنان را مجازات كرده و همه را غرق كرديم.» ۳ - تكذيبیکی از علل غرق شدن فرعون، تکذیب‌گر بودنش بود. ۳.۱ - تکذیب انبیاءغرق و هلاكت فرعون، در پى تكذيب انبیا: ۱. «كَذَّبَتْ قَبْلَهُمْ قَوْمُ نُوحٍ وَ عادٌ وَ فِرْعَوْنُ ذُو الْأَوْتادِ • إِنْ كُلٌّ إِلَّا كَذَّبَ الرُّسُلَ فَحَقَّ عِقابِ؛ پيش از آنان قوم نوح و عاد و فرعون صاحب قدرت پيامبران ما را تکذیب كردند! هر يك از اين گروهها فرستادگان ما را تكذيب كردند، و عذاب من درباره آنان تحقّق يافت!» ۲. «كَذَّبَتْ قَبْلَهُمْ قَوْمُ نُوحٍ وَ أَصْحابُ الرَّسِّ وَ ثَمُودُ • وَ عادٌ وَ فِرْعَوْنُ وَ إِخْوانُ لُوطٍ • وَ أَصْحابُ الْأَيْكَةِ وَ قَوْمُ تُبَّعٍ كُلٌّ كَذَّبَ الرُّسُلَ فَحَقَّ وَعِيدِ؛پيش از آنان قوم نوح و اصحاب رسّ (قومى كه در يمامه زندگى مى‌كردند و پيامبرى به نام حنظله داشتند) و قوم ثمود پيامبرانشان را تكذيب كردند، و همچنين قوم عاد و فرعون و قوم لوط، و اصحاب ایکه (قوم شعيب) و قوم تُبَّع كه در سرزمين يمن زندگى مى‌كردند)، هر يك از آنها پيامبران را تكذيب كردند و وعده عذاب درباره آنان تحقّق يافت.» ۳.۲ - تکذیب معادغرق فرعون در دریا، در پى انكار معاد و تكذيب آن: «وَ قالَ فِرْعَوْنُ يا أَيُّهَا الْمَلَأُ ما عَلِمْتُ لَكُمْ مِنْ إِلهٍ غَيْرِي فَأَوْقِدْ لِي يا هامانُ عَلَى الطِّينِ فَاجْعَلْ لِي صَرْحاً لَعَلِّي أَطَّلِعُ إِلى إِلهِ مُوسى وَ إِنِّي لَأَظُنُّهُ مِنَ الْكاذِبِينَ • وَ اسْتَكْبَرَ هُوَ وَ جُنُودُهُ فِي الْأَرْضِ بِغَيْرِ الْحَقِّ وَ ظَنُّوا أَنَّهُمْ إِلَيْنا لا يُرْجَعُونَ • فَأَخَذْناهُ وَ جُنُودَهُ فَنَبَذْناهُمْ فِي الْيَمِّ فَانْظُرْ كَيْفَ كانَ عاقِبَةُ الظَّالِمِينَ؛و فرعون گفت :اى گروه اشراف! من خدايى جز خودم براى شما سراغ ندارم. امّا براى تحقيق بيشتر، اى هامان، برايم آتشى بر گل بيفروز (و آجرهاى محكم بساز)، و براى من برج بلندى ترتيب ده تا از خداى موسى خبر گيرم؛ هر چند من گمان مى‌كنم او از دروغگويان است. سرانجام فرعون ولشكريانش به ناحق در زمین تكبر ورزيدند، و پنداشتند به سوى ما بازگردانده نمى‌شوند. ما نيز او و لشكريانش را گرفتيم و به دريا افكنديم؛ اكنون بنگر سرانجام ستمکاران چگونه بود!» ۴ - حقناپذيرىغرق شدن فرعون و فرعونيان در دريا، به سبب اعراض از حق و نپذيرفتن رسالت موسی علیه‌السلام: «وَ فِي مُوسى إِذْ أَرْسَلْناهُ إِلى فِرْعَوْنَ بِسُلْطانٍ مُبِينٍ • فَتَوَلَّى بِرُكْنِهِ وَ قالَ ساحِرٌ أَوْ مَجْنُونٌ • فَأَخَذْناهُ وَ جُنُودَهُ فَنَبَذْناهُمْ فِي الْيَمِّ وَ هُوَ مُلِيمٌ؛و در سرگذشت موسى نيز (نشانه و درس عبرتى بود) هنگامى كه او را با دليلى آشكار به سوى فرعون فرستاديم؛ امّا او با تمام وجودش روى برتافت و گفت: اين مرد يا ساحراست يا ديوانه! از اين رو ما او و لشكريانش راگرفتيم وبه دريا افكنديم در حالى كه در خورِ سرزنش بود.» ۵ - عهدشكنىپیمانشکنی فرعون، موجب غرق شدن آنان به امر خداوند: «وَ سْئَلْ مَنْ أَرْسَلْنا مِنْ قَبْلِكَ مِنْ رُسُلِنا أَ جَعَلْنا مِنْ دُونِ الرَّحْمنِ آلِهَةً يُعْبَدُونَ • فَلَمَّا كَشَفْنا عَنْهُمُ الْعَذابَ إِذا هُمْ يَنْكُثُونَ • وَ نادى فِرْعَوْنُ فِي قَوْمِهِ ... • فَلَمَّا آسَفُونا انْتَقَمْنا مِنْهُمْ فَأَغْرَقْناهُمْ أَجْمَعِينَ؛ از پيامبرانى كه پيش از تو فرستاديم و پيروان راستين آنها بپرس: آيا غير از خداوند رحمان معبودانى براى پرستش قرار داديم؟! امّا هنگامى كه عذاب را از آنها برطرف مى‌ساختيم، بى‌درنگ پيمان خود را مى‌شكستند. فرعون در ميان قوم خود ندا داد ... امّا هنگامى كه ما رابه خشم آوردند، آنان را مجازات كرده و همه را غرق كرديم.» ۶ - ظلمظلم و ستمگرى فرعون، عامل غرق شدن وى: «وَ قالَ فِرْعَوْنُ يا أَيُّهَا الْمَلَأُ ما عَلِمْتُ لَكُمْ مِنْ إِلهٍ غَيْرِي فَأَوْقِدْ لِي يا هامانُ عَلَى الطِّينِ فَاجْعَلْ لِي صَرْحاً لَعَلِّي أَطَّلِعُ إِلى إِلهِ مُوسى وَ إِنِّي لَأَظُنُّهُ مِنَ الْكاذِبِينَ • فَأَخَذْناهُ وَ جُنُودَهُ فَنَبَذْناهُمْ فِي الْيَمِّ فَانْظُرْ كَيْفَ كانَ عاقِبَةُ الظَّالِمِينَ؛و فرعون گفت: اى گروه اشراف! من خدايى جز خودم براى شما سراغ ندارم. امّا براى تحقيق بيشتر، اى هامان، برايم آتشى بر گل بيفروز (و آجرهاى محكم بساز)، و براى من برج بلندى ترتيب ده تا از خداى موسى خبر گيرم؛ هر چند من گمان مى‌كنم او از دروغگويان است. ما نيز او و لشكريانش را گرفتيم و به دريا افكنديم؛ اكنون بنگر سرانجام ستمكاران چگونه بود!» ۷ - فسقفسق فرعون، موجب غرق شدن او در دريا: «وَ نادى فِرْعَوْنُ فِي قَوْمِهِ قالَ يا قَوْمِ أَ لَيْسَ لِي مُلْكُ مِصْرَ وَ هذِهِ الْأَنْهارُ تَجْرِي مِنْ تَحْتِي أَ فَلا تُبْصِرُونَ • فَاسْتَخَفَّ قَوْمَهُ فَأَطاعُوهُ إِنَّهُمْ كانُوا قَوْماً فاسِقِينَ • فَلَمَّا آسَفُونا انْتَقَمْنا مِنْهُمْ فَأَغْرَقْناهُمْ أَجْمَعِينَ؛ فرعون در ميان قوم خود ندا داد و گفت: اى قوم من! آيا حكومت مصر از آن من نيست، و اين نهرها تحت فرمان من جريان ندارد؟! آيا نمى‌بينيد؟! فرعون قوم خود را سبک شمرد (و فريب داد)، در نتيجه از او اطاعت كردند؛ به يقين آنان قومى فاسق بودند. امّا هنگامى كه ما رابه خشم آوردند، آنان را مجازات كرده و همه را غرق كرديم.» ۸ - گناهگناه و ستم فرعون، موجب غرق شدن او در دريا: ۱. «وَ قالَ فِرْعَوْنُ ... • وَ اسْتَكْبَرَ هُوَ وَ جُنُودُهُ فِي الْأَرْضِ بِغَيْرِ الْحَقِّ وَ ظَنُّوا أَنَّهُمْ إِلَيْنا لا يُرْجَعُونَ • فَأَخَذْناهُ وَ جُنُودَهُ فَنَبَذْناهُمْ فِي الْيَمِّ فَانْظُرْ كَيْفَ كانَ عاقِبَةُ الظَّالِمِينَ؛و فرعون گفت: ... سرانجام فرعون ولشكريانش به ناحق در زمين تكبر ورزيدند، و پنداشتند به سوى ما بازگردانده نمى‌شوند. ما نيز او و لشكريانش را گرفتيم و به دريا افكنديم؛ اكنون بنگر سرانجام ستمكاران چگونه بود!» ۲. «وَ قارُونَ وَ فِرْعَوْنَ وَ هامانَ وَ لَقَدْ جاءَهُمْ مُوسى بِالْبَيِّناتِ فَاسْتَكْبَرُوا فِي الْأَرْضِ وَ ما كانُوا سابِقِينَ • فَكُلًّا أَخَذْنا بِذَنْبِهِ فَمِنْهُمْ مَنْ أَرْسَلْنا عَلَيْهِ حاصِباً وَ مِنْهُمْ مَنْ أَخَذَتْهُ الصَّيْحَةُ وَ مِنْهُمْ مَنْ خَسَفْنا بِهِ الْأَرْضَ وَ مِنْهُمْ مَنْ أَغْرَقْنا وَ ما كانَ اللَّهُ لِيَظْلِمَهُمْ وَ لكِنْ كانُوا أَنْفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ؛ و قارون و فرعون و هامان (را نيز هلاک كرديم)؛ موسى با دلايل روشن به سراغشان آمد، امّا آنان در زمين تكبر ورزيدند، ولى نتوانستند بر خدا پيشى گيرند. ما هر يك از آنان را به گناهشان گرفتيم (و مجازات كرديم)، بر بعضى از آنها طوفانى از سنگريزه فرستاديم، و بعضى از آنان را صیحه مرگبار آسمانى فرو گرفت، و بعضى ديگر را در زمين فرو برديم، و بعضى را غرق كرديم؛ خداوند هرگز به آنها ستم نكرد، ولى آنها خودشان بر خويشتن ستم مى‌كردند.» ۳. «وَ جاءَ فِرْعَوْنُ وَ مَنْ قَبْلَهُ وَ الْمُؤْتَفِكاتُ بِالْخاطِئَةِ • فَعَصَوْا رَسُولَ رَبِّهِمْ فَأَخَذَهُمْ أَخْذَةً رابِيَةً؛ و فرعون و كسانى كه پيش از او بودند و اهل شهرهاى زير و رو شده (قوم لوط) مرتكب گناهان بزرگ شدند، از اين رو با فرستاده پروردگارشان مخالفت كردند؛ و خداوند آنها را به عذاب شديدى گرفتار ساخت.» ۹ - پانویس
۱۰ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۲۲، ص۱۷۱، برگرفته از مقاله «عوامل غرق فرعون». |